Птушка года 2022   

Птушкай 2022 года выбрана патрыётка Палесся, паляшучка – белая сініца (рус. – белая лазоревка) – невялікая прыгожая пеўчая птушка, якая жыве ў нас толькі на Палессі. Яна змяніла леляка – птушку 2021 года.

Што ж гэта за птушка? 10  фактаў пра яе.

1. Белая сініца мае яшчэ адну назву – князёк, сапраўдны князёк сярод сініц! Гэта адзін з сямі відаў сініцавых у Беларусі.
2. Від уключаны ў Чырвоную кнігу Беларусі яшчэ з першага выдання. Колькасць у Беларусі апошні раз ацэньвалася ў 2015 годзе ўсяго ў 500-800 пар.
3. Птушка меншая за вераб’ёў: вага да 16 г, размах крылаў да 21 см. У кладцы да 11 яек. Два тыдні птушкі іх наседжваюць і столькі ж выкормліваюць птушанят.
4. Гняздуе ў Беларусі і Украіне толькі ў Палессі і нават узімку не пакідае яго. Птушкі канцэнтруюцца вакол Прыпяці і на яе прытоках. Тут белая сініца ўтварае ізаляваную папуляцыю. Асноўны ж арэал расцягнуўся паласой ад Масквы да Японскага мора.
5. Для гнездавання птушцы патрэбны дубровы, чорнаалешнікі і старыя вербалозы, якія ўвесну заліваюцца вадой падчас паводкі. Таму менавіта вакол Прыпяці птушкі і жывуць і нідзе болей на захад, поўнач ці поўдзень.
6. Пры ўтварэнні пары самец робіць адмысловы рытуал – корміць самачку.
7. У красавіку, калі ў белай сініцы пачынаецца гнездавы сезон, яе лёгка заўважыць: самец вельмі актыўна спявае на сваім участку. А вось падчас выкормлівання птушанят белыя сініцы паводзяцца як партызаны – хаваюцца.
8. Гняздо робіць, як і іншыя сініцавыя, у дупле, вядомыя выпадкі гнездавання ў шчылінах дамоў. Не цураецца людзей і часта селіцца ў населеных пунктах. З задавальненнем займае сінічнікі – штучныя дуплянкі. Гнёзды часта робіць нізка, часам усяго на паўметра ад зямлі!
9. Узімку яе можна пабачыць у густых зарасніках трыснягу па поймах рэк. Яна расшчапляе моцнай дзюбай цвёрдыя сцёблы трыснягу і парасонавых раслін, адшукваючы схаваных там лічынак казурак. Узімку можа есці і насенне.
10. Белая сініца – адзін з самых папулярных відаў беларускіх птушак за мяжой, шмат турыстаў прыязджае да нас на Палессе, каб пабачыць менавіта яе.

Відэа Дзмітрыя Якубовіча

Нацыянальная кампанія “Птушка года” праводзіцца з 2000 года, каб прыцягнуць увагу людзей да дзікіх птушак Беларусі іх праблемаў і неабходнасці захавання тых месцаў, дзе яны жывуць.

Павел Пінчук, арнітолаг нацыянальнага парку “Прыпяцкі”:

Асноўныя пагрозы для белай сініцы – меліярацыя пойм палескіх рэк і забалочаных лясоў, веснавыя палы ў поймах. Яшчэ адна з пагроз – недахоп месцаў гнездавання праз вырубку старых дрэў, акрамя таго, шмат птушанят гіне ў гнёздах, якія недастаткова абаронены ад драпежнікаў (у першую чаргу ў вёсках – ад катоў). Выраб адмысловых сінічнікаў мог бы дапамагчы ў павелічэнні папуляцыі птушкі 2022 года. Акрамя таго, біялогія гэтага скрытнага віду кепска даследавана ў Беларусі, як і ва ўсім арэале. Кальцаванне дапаможа атрымаць больш інфармацыі пра перамяшчэнні белых сініц.

Цягам года арнітолагі будуць адлоўліваць і пазначаць белых сініц каляровымі кольцамі. Паназіраць за працэсам кальцавання можна будзе ў Тураве на першай у Беларусі станцыі кальцавання. Глядзі ўважліва на ногі сустрэтых князькоў – ці няма там кольца? – і фатаграфуй іх!

Каб удакладніць трэнды беларускай папуляцыі князькоў, у Палессі плануецца правесці адмысловыя ўлікі ў месцах іх гнездавання і закласці маршруты для будучага маніторынгу. Магчыма, атрымаецца даць новую ацэнку колькасці віду ў краіне.

Узімку ў межах кампаніі з дапамогай леснікоў і школьнікаў плануецца зрабіць і развесіць сотні дамкоў для белай сініцы на Палессі. Ляток у такіх дамках павінен быць 28 мм – далучайся! Вясной спецыялісты і аматары-птушкары правераць, хто пасяліўся ў гэтых сінічніках.

Ты таксама можаш зрабіць сінічнік для князька ці для іншых відаў сініц.

Як зрабіць сінічнік

Табе спатрэбіцца:

дошка таўшчынёй 2 см, шырынёй 14 см і даўжынёй 127 см;

шрубы па дрэве 4,0*50 – 16 штук;

шрубакрут;

фрэза або пёравы свердзел дыямэтрам 28 мм, каб выразаць ляток;

антысептык (неабавязкова).

Распілуй дошку на часткі паводле схемы. Ні ў якім разе не габлюй унутраныя сценкі і падлогу сінічніка: яны павінны быць шурпатымі, каб птушаняты маглі выбрацца на волю.

Злучы часткі шрубамі так, як паказана на малюнку.

Пакрый гатовы сінічнік антысептычнай вадкасцю.

Павесь сінічнік на дрэве (для князька – у пойме палескай ракі, для іншых відаў – у двары або парку), прыматаўшы дротам на вышыні 1,5-2,5 метры так, каб дамок быў крыху нахілены ўперад, ад ствала. Так птушанятам будзе лягчэй выбрацца адтуль. Вешай сінічнік не з паўднёвага боку, каб птушаняты не загінулі ад перагрэву. Развеску дамкоў трэба рабіцьяк мага раней, да 15 красавіка.

Цісні на кнопку, каб падпісацца!

Акцыі кампаніі “Птушка года”. Увага настаўнікам і бацькам!

Бацькі, настаўнікі – далучайце дзетак! Стварайце разам з імі ў сваё задавальненне, публікуйце вынікі сваёй працы ў сацсетках, пашырайце веды пра птушку года і дапамагайце дзікай прыродзе!

Творчая акцыя “Князёк – гаспадар Палесся”

Зрабі малюнак з птушкай года або яе скульптуру з традыцыйных або любых падручных матэрыялаў у вобразе князя сініц (прынца ці караля), гаспадара Палесся. Выкладзі фота свайго твору ў сацсеткі з хэштэгам #птушкагода2022.

Акцыя здароўя “Князёк – 2022″

Упрыгож маску, якая дапамагае прафілактыцы распаўсюджвання COVID-19, выявай птушкі 2022 года. Зрабіць гэта можна любым даступным спосабам: малюнак адмысловымі фарбамі, вышыўка і да т. п. Выкладзі сваё фота ў масцы свайго твору ў сацсеткі з хэштэгам #птушкагода2022.

Акцыя для настаўнікаў: сцэнар для пазакласных заняткаў у сярэдніх школах пра белую сініцу.

У акцыі дзве опцыі сцэнароў:

– заняткі для пачатковых класаў;

– заняткі для сярэдніх i старэйшых класаў.

Сцэнар павінен змяшчаць інфарматыўную і прыродаахоўную частку аб птушцы года. Пры магчымасці, найлепшы сцэнар будзе выкарыстаны як дапаможнік для сярэдніх школ г. Мінска для правядзення пазакласных заняткаў у верасні-кастрычніку 2022 года.

Сцэнары дасылайце на электронны адрас ptushkahoda@wildlifebelarus.org не пазней за 31 траўня 2022 года з паметкай “Сцэнар”. У лісце абавязкова пазначыць, на якую ўзроставую катэгорыю разлічаныя заняткі (пачатковая школа або старэйшыя класы). Найлепшыя сцэнары будуць распаўсюджаныя па школах.

Даведка: У мінулыя гады сімваламі Беларусі былі: белы бусел, белая пліска, авяльга, дамавы верабей, гарадская ластаўка, барадатая кугакаўка, кнігаўка, салавей, вялікая белая чапля, шэрая гусь, сокал-пустальга, вялікі кулён, чорны свіргуль, удод, звычайная зязюля, вушатая сава, жаўрук-смяцюх, шчыгел, вялікі арлец, глушэц. 2021 год праходзіў пад крыламі леляка.